Samen schrijven is iets aparts, dat blijkt wel uit de hoeveelheid vragen die we daarover krijgen. Er zijn waarschijnlijk net zoveel werkwijzen als er auteursduo’s zijn. Zoals iedere schrijver zijn eigen werkproces heeft, hebben duo’s dat ook. Ik schrijf samen met mijn zus Priscilla onder de naam Céla van Gastel. Het was geen uitgedacht plan om samen aan een boek te beginnen; we probeerden het gaandeweg uit omdat er een boekidee op ons pad kwam dat ons niet wilde loslaten en waaraan we geen van beiden solo wilden beginnen.
Priscilla en ik hebben altijd al goed kunnen samenwerken. We konden uren spelen vroeger, en maakten allerlei creatieve projecten. Het gaat ons van nature dus makkelijk af om samen iets te maken. En Priscilla was altijd al actief betrokken bij mijn schrijfproces. Maar dat is toch iets anders dan samen van A tot Z een boek schrijven. Hoe dat werkt, en óf het zou werken, wisten we vantevoren ook niet. We gingen de uitdaging openminded aan. Als het alleen maar op geruzie uit zou draaien, of als het boek niet van de grond zou komen, konden we er gewoon mee stoppen. Het ging goed, beter zelfs dan we hadden verwacht. Inmiddels is ons tweede boek klaar, dus we hebben onze draai als auteursduo goed gevonden. En het grappige is dat allebei de schrijfprocessen toch heel anders waren. Dus hoe schrijf je samen een boek, dat hangt ook heel erg van het boek af.
Allebei de schrijfprocessen waren heel anders.
Bij ons eerste boek Zonder jou hebben we vastgehouden aan een vooraf opgezette structuur. Priscilla is een planner. Ik ben een pantser. Dat gaat eigenlijk niet goed samen, tenzij je een manier vindt om elkaar aan te vullen. En dat lukte bij het schrijven van Zonder jou heel goed. Ik ben gewend om bij het schrijven veel voorbereiding te steken in het leren kennen van de personages. Daarna stort ik me met een globaal idee van het verhaal in het schrijfproces en zie ik wel waar ik allemaal nog tegenaan loop. Die problemen los ik dan op as I go, wat betekent dat ik soms dagen vastzit omdat ik ergens iets op moet verzinnen. Priscilla doet al dat denkwerk, of in ieder geval het meeste, al voordat ze een letter op papier zet. Ze maakt een frame met daarin alle belangrijke dingen die gaan gebeuren. Voor Zonder jou maakte ze daarvoor een excel-bestand waar we ons hele boek in uitgestippeld hadden. Op die manier was samen schrijven ook heel makkelijk, want we konden precies aangeven wie welk hoofdstuk voor zijn rekening zou nemen. Ook daarin sluiten onze voorkeuren precies op elkaar aan. En ik vond het als pantser maar wat fijn om die structuur te hebben en binnen het invullen daarvan alsnog alle vrijheid te kunnen nemen.
Nu is ons tweede boek af, Vaarwel Roscoe, en qua structuur was dit geen makkelijk boek om te plannen. Er zijn twee hoofdvertellers, en nog tientallen andere vertellers die door middel van brieven iets delen over wie Roscoe was. Al die herinneringen reconstrueren het leven van Roscoe, en we nemen de lezer mee op een reis door de tijd, en ook nog eens aan de hand van veel verschillende karakters.
Hiervoor hebben Priscilla en ik in een notitieboek alles opgeschreven wat in het verhaal moest komen. Alle personages, allerlei scènes, groot of klein. Als een puzzel van duizend stukjes, waarbij we nog niet wisten welk stukje waar moest komen. Daarna zijn we al die ideeën gaan ordenen en kwamen we uit op een driedeling in het verhaal: de jeugd van Roscoe, zijn leven als superster, en de nasleep van zijn onverwachtse overlijden. En zo konden we weer gaan verdelen wie welke stukken zou gaan schrijven.
Toch is er, nu het boek af is, met geen mogelijkheid meer te zeggen wie wat geschreven heeft. Ten eerste omdat we het hele boek samen bedenken en elkaars ideeën zodanig aanscherpen dat we nadien niet meer weten wie het nu oorspronkelijk heeft bedacht. En ook omdat de tekst zo vaak tussen ons heen en weer gaat dat er geen sprake meer is van “stukjes van jou” en “stukjes van mij”.
Wat ik nu leuker vind, alleen schrijven of samen met mijn zus, daar heb ik eigenlijk geen antwoord op. Maar het is absoluut een voordeel om het hele schrijfproces al vanaf het begin met iemand te kunnen delen. Iemand die de personages al net zo goed kent, en met wie je samen alle hobbels (die je tijdens het schrijven onvermijdelijk tegenkomt) kunt overkomen, om dan samen een prachtig boek af te leveren!